ღვინო
ვიქსიკონი გვერდიდან
ქართული
| ბრუნვა | მხოლოობითი | მრავლობითი | |
|---|---|---|---|
| სახ. | ღვინო | ღვინო-ებ-ი | ღვინო-ნ-ი |
| მოთ. | ღვინო-მ | ღვინო-ებ-მა | ღვინო-თ(ა) |
| მიც. | ღვინო-ს(ა) | ღვინო-ებ-ს(ა) | ღვინო-თ(ა) |
| ნათ. | ღვინ-ის(ა) | ღვინო-ებ-ის(ა) | ღვინო-თ(ა) |
| მოქ. | ღვინ-ით | ღვინო-ებ-ით(ა) | |
| ვით. | ღვინო-დ(ა) | ღვინო-ებ-ად(ა) | |
| წოდ. | ღვინო-ვ | ღვინო-ებ-ო | ღვინო-ნ-ო |
ღვინო (ღვინისა)
- მნიშვნელობა
- (არსებითი სახელი) ყურძნის ნაწური, თავისით დადუღებული, ალკოჰოლიანი სასმელი. ◆ შავ ლუდსა, წითელ ღვინოსა განა სულყველას სმა უნდა? (ხალხ). ◆ კახეთი განთქმულია თავისი ვენახებითა და ღვინით (ი. გოგებ.) .
- (არსებითი სახელი) სხვა ხილეულის წვენის იგივე წესით დაყენებული მათრობელა სასმელი. ◆ [მოუტანეს] გუდებით წყავის ღვინო (დ. შენგ.)
- რთული ფუძის მეორე შემადგენელი ნაწილი. ◆ პურ–ღვინო
წარმოთქმა:
შენიშვნა:
- ღვინო, მიუხედავად იმისა, რომ "ო" ხმოვნით ბოლოვდება, იკვეცება და ამდენად განსხვავებულად იბრუნვის (ბრუნება იხილეთ ინფოდაფაში).
დამარცვლა:
- მხ. რ. ღვი−ნო; მრ. რ. ღვი−ნო−ე−ბი
ეტიმოლოგია:
- ღვინის აღმნიშვნელ სიტყვებს თითქმის ყველა ენაში ერთი ძირი აქვს. ქართველურ ენებში იგი გამოითქმის ასე: ღვინო (ქართ.), ღვინი (ზან.), ღვინალ (სვან.). სხვა ინდო-ევროპულ და სემიტურ ენებში: ხეთური: wiyan(a), ლუვიური: wa/i-ya-na, ძვ. ბერძნ.: Οíνος, ლათ: vinum, სომხ.: gini გერმ.: Wein, ინგლ. Wine, რუს. (სლავურ ენებზე): вино, უელს: gwîn, ფრანგ.: vín, ესპ.: vino, იტ.: vino, არაბ.: wainun, ებრ.: yayin, ასირ: înu.
- მეცნიერთა ერთი ნაწილი თვლის, რომ სიტყვა ქართული ეტიმოლოგიისაა. "ღვინო"–ს სემანტიკური მნიშვნელობა მხოლოდ ქართულ ენაში დასტურდება და იგი ზმნა "ღვივილიდან" არის ნაწარმოები. ამ სიტყვის ფუძე - ”ღვ” - წმინდა ქართულია (ღვიძლი, ღვენთი, მღვდელი, ღვივილი, მღვიმე, ღვთაება, გაღვივება, ღვარი, ზღვარი, ღვაწლი, ღვრა, ღვიძილი, ღვია). მისი საწყისი ფორმა უნდა იყოს ”ღვივილი”, ანუ ის, რაც დუღს, ამოდის, ღვივდება. შესაბამისად: დუღილის, უფრო ღვივილის შედეგად მიიღება. ამიტომ არის: მღვინვარე, სამღვინვო - ღვინო.
სინონიმები:
პარონიმები:
წარმოქმნილი სიტყვები და გამოთქმები:
- (მნიშვ. 1, 2) თავი ღვინო, თავანკარი ღვინო, შუმი ღვინო, სახარჯო ღვინო, შუა ღვინო, დამდგარი ღვინო, საძველო ღვინო, დაძველებული ღვინო, ძველი ღვინო, გალა ღვინო, მოჭანგული ღვინო, მოჭვანგული ღვინო, ღვინისთვის უკბენია, ხატის ღვინო, ხატის ღვინო დაულევია, ღვინო მოერევა, ღვინო ერევა, ღვინო მოეკიდება, ღვინო შეუჯდება, ღვინო გაუჯდება, ღვინოში იხრჩობა, ღვინით გაჟღენთილი, ღვინოს იპარავს, ღვინოში ბანაობს, ღვინოს თავს გადაუქცევს, თხლეზე ღვინის დაყენება, ღვინის გადაბრუნბა, ღვინოს გადაიღებს, ღვინის კლიმვა, ღვინის ჩაკობულვა, ღვინოს ბუნგი მისცა, ღვინის თბილი, ღვინის დასალევი, ღვინოს ხელი აქვს, ღვინის მონაყვა, ბჟუქურა ღვინო, ღვინის ქვა, ღვინოში, ღვინოავარდნილი, ღვინო-არაყი, ღვინობისთვე, ღვინონასვამი, ღვინოსმული, ღვინისფერი, ღვინისმჟავა.
შეადარეთ:
