ცხენი

ქართული

ცხენი

ეს სიტყვა-სტატია მთავარ გვერდზე იყო გატანილი.

ეტიმოლოგია

წაკითხვა

ფონეტიკური ტრანსლიტერაცია (IPA): [t͡sʰxɛni]
აუდიო მაგალითი: ცხენი ^?
დამარცვლა: ცხე·ნი, მრ. რ. ცხე·ნე·ბი, ცხენ·ნი

მნიშვნელობა

არსებითი სახელი

➤ ცხენ-ი, ცხენ-ის(ა), მრავლობითი: ცხენ-ებ-ი, ცხენ-ნ-ი

ბრუნვა	მხოლობითი	მრავლობითი
სახელობითი	ცხენი	ცხენები	ცხენნი
მოთხრობითი	ცხენმა	ცხენებმა	ცხენთ / ცხენთა
მიცემითი	ცხენს / ცხენსა	ცხენებს / ცხენებსა	ცხენთ / ცხენთა
ნათესაობითი	ცხენის / ცხენისა	ცხენების / ცხენებისა	ცხენთ / ცხენთა
მოქმედებითი	ცხენით / ცხენითა	ცხენებით / ცხენებითა
ვითარებითი	ცხენად / ცხენადა	ცხენებად / ცხენებადა
წოდებითი	ცხენო	ცხენებო	ცხენნო
ყველა სხვა ფორმა იხილეთ ფორმაწარმოების გვერდზე

ზოოლოგია: დიდი ტანის ცხოველი; იყენებენ სატრანსპორტოდ, შესაბმელად, ბარგის გადასაზიდად.
ცხენის გარეული სახეობების უმრავლესობა ამომწყდარია.
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.
➤ სინონიმები: ჰუნე, უნე, მერანი, რაში, ბედაური, ტაიჭი, ურა, უხედნი, ულაყი, იაბო, ფაშატი, ჭაკი, სინიბი, მაშტაკა, ჯიმბირი, ჯიფიერი, გულარღო, ოჩანი, გაქირი, მარქაფა, ჯინიბი, საფორანე, საჯოგავი, სასაპალნესაფერხე, საატალახო, ჩალა, ზრდაგი, აბრაში, სისვი, ლეგნა, ლურჯა, ნისლა, ტრედანა, ლუში, ჯურა, ქურანი, შვინდა, წაბლა, ქარცი, რახსი, ხზედი, სარია, თაფლა, ალათიქარცი, ჟღალიაბლაყი, აძლაკი, შავრა, საღრა, საღარი, ნიშა, ჯაგლაჯი, ლაფშა, ჯახრაკა, ჯაგჯაგა, ჩაქჩაქა, ბახი, აჩუ
ჭადრაკის ერთ-ერთი ფიგურა.
ცხენი ერთადერთი ფიგურაა, რომელსაც შეუძლია გადაახტეს სხვა ფიგურებს.
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.
➤ სინონიმები: მხედარი
კუთხური, ხევსურული, მხოლოდ ნართანიან მრავლობითში: ცხენ-მხედართა შეჯიბრება (დოღი) ხევსურეთში, ძირითადად მიცვალებულის ხსოვნის პატივსაცემად.
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.
რთული ფუძის მეორე შემადგენელი ნაწილი.
ჯორცხენი
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

წარმოებული ლექსიკა

➤ შესიტყვებები: ცხენის ძალა

➤ იდიომები: აქაფებული ცხენი • ცხენის ბალიში

➤ ანდაზები: მართლის მთქმელს ცხენი შეკაზმული უნდა ჰყავდეს • ნაჩუქარ ცხენს კბილი არ გაესინჯება • კარგი ცხენი მათრახს არ დაირტყამს

თარგმანები

ცხოველი

აზერბაიჯანული: at (az)
ბერძნული: ίππος (el) (íppos) άλογο (el) (álogo)
ბულგარული: кон (bg) (kon)
გერმანული: Pferd (de) საშ.
ესპანური: caballo (es)
თურქული: at (tr) beygir (tr)
იაპონური: 馬 (ja) (うま, uma)
ინგლისური: horse (en)
იტალიური: cavallo (it) მამრ.
პოლონური: koń (pl) მამრ. skoczek (pl) მამრ.
პორტუგალიური: cavalo (pt) cavalo de pau (pt)
რუსული: лошадь (ru) მდედრ. (lošadʹ) конь (ru) მამრ. (konʹ)
სომხური: ձի (hy) (ji)
უკრაინული: кінь (uk) მამრ. (kinʹ)
ფრანგული: cheval (fr) მამრ.
შვედური: häst (sv)
ჩინური: 馬 (zh) (mǎ)

წყაროები და რესურსები

ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი, ტომი 8, სვეტი 681, თბილისი, 1964 წელი.
იხილეთ ქართული ვიკიპედიის სტატია „ცხენი“
„ცხენი“ ქართული ენის განმარტებით ონლაინ-ლექსიკონში
ქართული ენის ორთოგრაფიული ლექსიკონი, ვარლამ თოფურია, ივანე გიგინეიშვილი, თბილისი „განათლება“, 1998

საჯარო მოხელის ორთოგრაფიულ-სტილისტიკური ლექსიკონი, თამარ ვაშაკიძე, ავთანდილ არაბული, თეა ბურჭულაძე, თბილისი, 2022, გვ. 590

ნეიმანი ალ., ქართულ სინონიმთა ლექსიკონი, მესამე გამოცემა, თბ.: „განათლება“, 1978, გვ. 507.
სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული : [ორტომეული], ტ. 2, თბილისი: „მერანი“, 1993, გვ. 345.