შამათი ლაზიერით — დაფის კიდეზე მიმწყვდეულ მეფეს არ შეუძლია სვლის გაკეთება, რადგან ყველა უჯრას თეთრები აკონტროლებენ, ლაზიერს კი ვერ აიყვანს, რადგან მას თეთრების მეფე იცავს. სპარსული /šâh/ — „მეფე“ + არაბული /māt/ — „მოკვდა“.
➤ შამათ -ი, შამათ -ის(ა)მრავლობითი: შამათ -ებ-ი, შამათ -ნ-ი
ჭადრაკში ისეთი მდგომარეობა , როდესაც მეფეს მოწინააღმდეგის ქიშისაგან თავდაცვა (ნიშნავს წაგებას).
მელოტს, რომელიც თეთრებით თამაშობდა, სამ სვლაში შამათი ჰქონდა.
სვლა, რომლის შემდეგაც მოწინააღმდეგე ვეღარ იცავს მეფეს
ალბანური : shah mat (sq) არაბული : مَات (ar) მამრ. ( māt ) , كِش مَلِك (ar) მამრ. ( kiš malik ) ბელარუსული : мат (be) ( mat ) , шах і мат (be) ( šax i mat ) ბენგალური აბაზური : কিস্তিমাত (bn) ( kiśtimat ) ბერძნული : ματ (el) ( mat ) ბულგარული : мат (bg) ( mat ) გალისიური : xaque mate (gl) , mate (gl) მამრ. გერმანული : Schachmatt (de) საშ. schach und matt (de) დანიური : skakmat (da) საერთ. ებრაული : מָט ( mat ) ესპანური : jaque mate (es) , mate (es) მამრ. ესტონური : šahh ja matt (et) ეგვიპტური არაბული : كش ملك (arz) ( kešš malek ) ტაჯიკური : шоҳ мот (tg) ( šoh mot ) ტაილანდური : รุกฆาต (th) ( rúk-kâat ) , รุกฆาตแล้ว (th) ( rúk-kâat-lɛ́ɛo ) თურქული : şah mat (tr) იაპონური : チェックメイト (ja) ( chekkumeito ) , 詰み (ja) ( つみ, tsumi ) იდიში : מאַט (yi) ( mat ) ინდონეზიური : syahmat (id) , skakmat (id) , sekakmat (id) იტალიური : scacco matto (it) კატალანური : escac i mat (ca) კორეული : 외통수 (ko) ( oetongsu ) , 체크메이트 (ko) ( chekeumeiteu ) ქმერული : ស្លាប់ក្រឡា (km) ( slapkrɑɑlaa ) tr=slap krɑlaaმაკედონური : шах-мат (mk) ( šah-mat ) , мат (mk) ( mat ) მალაიური : syahmat (ms) მაორი : whakamiere (mi) ნიდერლანდური : schaakmat (nl) საშ. mat (nl) საშ. ნორვეგიული : sjakkmatt (no) პოლონური : mat (pl) მამრ. szach mat (pl) , szach i mat (pl) პორტუგალიური : xeque-mate (pt) მამრ. mate (pt) მამრ. რუმინული : șah mat (ro) , mat (ro) რუსული : мат (ru) მამრ. ( mat ) , шах и мат (ru) ( šax i mat ) სლოვაკური : šachmat (sk) , mat (sk) სლოვენური : šah mat (sl) , mat (sl) სომხური : շախ և մատ (hy) ( šax ew mat ) , մատ (hy) ( mat ) სპარსული : کیش و مات (fa) ( kiš o mât ) , شاه مات (fa) ( šâh mât ) , شهمات (fa) ( šahmât ) , مات (fa) ( mât ) ტაგალური : mate (tl) უკრაინული : мат (uk) მამრ. ( mat ) , шах і мат (uk) ( šax i mat ) უნგრული : sakk-matt (hu) ფარერული : skák og mát (fo) ფინური : shakki ja matti (fi) ფრანგული : échec et mat (fr) შვედური : schackmatt (sv) ჩეხური : mat (cs) , šach mat (cs) მამრ. ჰინდი : मात (hi) ( māt )
წყაროები და რესურსები [ რედაქტირება ] 
ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი, ტომი 7, სვეტი 622, თბილისი, 1962 წელი.
იხილეთ ქართული ვიკიპედიის სტატია „შამათი“
